علت قارچ ناخن چیست؟
در افراد سالم و عادی، عفونت قارچی ناخن بیشتر بهخاطر تعریق و رطوبت ایجاد میشود. یکی از مکانهای اصلی انتقال و ایجاد قارچ، دوشهای همگانی در استخرها یا باشگاههای ورزشی هستند. مراجعه به سالنهای زیبایی برای رسیدگی به ناخنها نیز عامل دیگری برای ابتلا به قارچ ناخن است. اگر در این مراکز، از وسایل بهداشتی استفاده نشود، امکان انتقال و ایجاد قارچ وجود خواهد داشت. زندگی کردن با شخصی که این مشکل را دارد نیز میتواند باعث انتقال قارچ شود.
بنابر مشاهدات، ورزشکاران بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به قارچ ناخن هستند، چرا که کفشهای تنگی میپوشند و جورابشان به پاهایشان میچسبد و ناخنهایشان نیز در حین تمرین متحمل ضربات زیادی میشوند. به همین خاطر وجود قارچ ناخن در این افراد شایع است. ضمن اینکه ضربات مزمن نیز میتوانند عاملی برای ضعیف شدن ناخنها باشند و آنها را در معرض خطر عفونت قارچی قرار بدهند.
سن بالا و ابتلا به برخی از بیماریها نیز احتمال ابتلا به قارچ ناخن را افزایش میدهد. منظور از بیماریها، مشکلاتی هستند که سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار میدهند و درنتیجه احتمال عفونت قارچی را افزایش میدهند. برای نمونه میتوان به انواع دیابت، سرطان، پسوریازیس و… اشاره کرد. مصرف داروهای سرکوبکنندهی سیستم ایمنی مانند استروئیدها نیز میتواند تأثیر مشابهی داشته باشد و باعث عفونت قارچی شود.
آیا قارچ ناخن مسری است؟
با وجود اینکه معمولا قارچ ناخن از مکانهای خاصی به فرد منتقل میشود، اما چندان مسری نیست. قارچ ناخن، آنقدر رایج است که ابتلا به آن در بیش از یک فرد در خانواده امری تصادفی و عجیب به نظر نمیرسد و تنها درصورتی از فردی به فرد دیگر سرایت پیدا میکند که تماس فیزیکی مرتب و نزدیکی ایجاد شده باشد.
علائم قارچ ناخن
در بیشتر اوقات، قارچ ناخن پیش از آنکه درد و ناراحتی به همراه داشته باشد، از نظر ظاهری ناراحتکننده است. البته در برخی از افراد درد و ناراحتی نیز وجود دارد. این درد و ناراحتی با پوشیدن کفش، انجام فعالیت و گرفتن ناخنها بهشکل اشتباه تشدید میشود. برخی از انواع قارچها، ناخن را تحت تأثیر قرار میدهند. یکی از شایعترین قارچها، «تریکوفیتون روبروم» نام دارد. این نوع از قارچ، گرایش زیادی به عفونی کردن پوست دارد و با عنوان «درماتوفیت» شناخته میشود و به روشهای زیر تکثیر مییابد:
۱. قارچ از نوک ناخن شروع میشود و تمام آن را فرا میگیرد
به این حالت اونیکومیکوز انتهایی زیر ناخن میگویند. این نوع از قارچ شایعترین نوع عفونت است و در ۹۰ درصد از موارد، افراد درگیر با این مشکل، مبتلا به این نوع از قارچ هستند.
اونیکومیکوز بیشتر در انگشتان پا دیده میشود و انگشت بزرگ پا معمولا اولین انگشتی است که قارچ در آن مشاهده میشود. عوامل خطر این نوع از قارچ ناخن عبارت است از سالخوردگی، شنا کردن، ابتلا به سندرم پای ورزشکار، پسوریازیس، انواع دیابت، وجود قارچ در اعضای خانواده یا داشتن سیستم ایمنی سرکوبشده. این قارچ معمولا با تغییر رنگ در گوشهی ناخن بزرگ پا شروع میشود و بهآرامی به سمت ریشهی ناخن میرود. درنهایت نیز ناخنهای پا، شکننده و ورقهورقه میشوند. گاهیاوقات نیز ممکن است که شاهد نشانههایی از سندرم پای ورزشکار در ناحیهی بین انگشتان یا پوسته شدن کف پا باشید. این حالت اغلب در کنار اونیکومیکوز ایجاد میشود که علت اصلی ایجاد آن «تی. روبروم» است.
۲. قارچ از پایهی ناخن شروع میشود و تمام آن را فرا میگیرد
به این نوع از قارچ ناخن، اونیکومیکوزِ ابتداییِ زیر ناخن گفته میشود. از میان انواع قارچها، این نوع کمترین شیوع را دارد و تنها در ۳ درصد از موارد دیده میشود. این نوع از قارچ مشابه با مورد قبلی است، ولی تفاوت آن با قارچ مذبور در این است که از پایهی ناخن شروع میشود و بهآرامی به سمت نوک ناخن کشیده میشود. این قارچ ناخن همیشه در کسانی دیده میشود که سیستمایمنی بدنشان ضعیف است. برخلاف مورد قبل، در این مورد قارچ بهندرت زیر نوک ناخن دیده میشود. علت عمدهی ایجاد این نوع از قارچ نیز «تی.روبروم» و قارچهای غیردرماتوفیتی هستند.
۳. عفونت قارچی اونیکومیکوز
عامل این عفونت قارچ کاندیداست و سایر قارچهایی که در بالا عنوان شدند (تریکوفیتون) در ایجاد آن نقشی ندارند. این قارچ بیشتر در ناخن انگشتان دست دیده میشود. افراد مبتلا ممکن است دچار پارونیشیا (عفونت ریشهی ناخن) نیز بشوند. کاندیدا باعث زردی، قهوهای شدن، سفیدی یا سفت و شکننده شدن ناخنها میشود. برخی از افراد مبتلا به این قارچ ناخن، در دهانشان نیز عفونت قارچی مشابهی را تجربه میکنند یا مبتلا به پارونیشیای مزمن هستند که با همین نوع از قارچ ایجاد میشود.
۴. اونیکومیکوز سفید سطحی
در این وضعیت، پزشک میتواند مادهی پودری سفید رنگی را از روی سطح ناخن بردارد. این مشکل بیشتر در نواحی گرمسیری رخ میدهد. نام قارچ در این مورد «تریکوفیتون منتاگروفیتس» است.
تشخیص قارچ ناخن چگونه است؟
معاینهی فیزیکی صرف روش مناسبی برای تشخیص قارچ ناخن نیست. شرایط و مشکلات گوناگونی میتوانند مشابه با قارچ ناخن به نظر برسند. پس کار پزشکان در تشخیص کمی دشوار است. درواقع، مطالعات نشان میدهند که تنها ۵۰ تا ۶۰ درصد از موارد تغییر غیرعادی ناخنها در اثر قارچ ایجاد میشوند. بنابراین، همواره برای تشخیص صحیح به معاینات آزمایشگاهی نیاز است.
نمونهای از ناخن، با ایجاد سوراخ یا برداشتن قسمتی از آن برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده میشود. در آزمایشگاه نمونه بررسی و کشت میشود و به وسیلهی واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) مورد آزمایش قرار میگیرد. این کار برای تشخیص ژنتیک ارگانیسمها صورت میپذیرد. نمونهبرداری و کشت برای مشخص کردن نتیجهی آزمایش، حدود ۶ هفته طول میکشد. اما PCR تنها یک روز زمان میبرد. البته هزینهی این آزمایش بالاست و از همین رو، کمتر انجام میشود.
اگر نتیجهی آزمایش بیوپسی منفی باشد و نشانههای مشکوکی مانند ناصافی سطح ناخن، تغییر رنگ، سفت شدن و شکنندگی دیده شود، باید آزمایش مجددی برای کسب اطمینان درمورد وجود قارچ یا عدم وجود آن انجام شود.
بسیاری از داروهای درمان قارچ ناخن، دارای عوارض جانبی هستند. بنابراین درانتخاب نوع درمانتان دقت کافی داشته باشید.
چه کسانی باید تحت درمان قرار بگیرند؟
درمان دارویی اونیکومیکوز برای بیمارانی توصیه میشود که به دلیل تغییر در ناخنشان درد و ناراحتی را تجربه میکنند. بیمارانی با عوامل خطر ابتلا به عفونت جدیتری مانند انواع دیابت یا بیماران دارای سابقهی عفونت بافتی در نزدیکی ناخنهای مبتلا به قارچ نیز میتوانند از درمان دارویی استفاده کنند. یکی دیگر از دلایل درمان قارچ ناخن، شکل و ظاهر نامناسب آن است.
متخصص درمان قارچ ناخن کیست؟
پزشکان متعددی میتوانند به درمان قارچ ناخن بپردازند. پزشک عمومی، متخصص پوست یا متخصص پا نیز میتوانند این مشکل را حل کنند. هر یک از این پزشکان قادر به تشخیص قارچ ناخن و تجویز داروهای مناسب برای رفع عفونت هستند. ممکن است که برای درمان، متخصص پا یا پوست بخشی از ناخن یا لایهی بالایی آن را بردارند.